“Күктә ни булмас дисең, очсыз – кырыйсыз күк бит ул”,- дигән бөек Тукаебыз. Борынгы заманнардан ук кешеләр күктәге йолдызларны күзәтеп, аларга исемнәр биреп, аларны төрле фигураларга охшатып легендалар чыгарганнар. Космик тикшеренүләрнең алда нинди юнәлешләрдә дәвам итәчәген, нинди яңалыкларга китерәчәген ул чакта тулаем күзаллау мөмкин булмаса да, беренче адымның кеше тормышда яңарыш мизгеле икәнен күпләр аңлый иде. Чыннан да, планетабызны читкә китеп өйрәнү нәтиҗәсендә бик күп яңа ачышлар ясалды. Җир атмосферасы һәм магнит кырының составын, төзелешен һәм андагы динамик күренешләрне, якын космосның табигатен, иң якын космик күршебез Айның үзенчәлекләрен, Кояшта барган процессларны җентекләп өйрәнү һәм башка тикшеренүләр фән дөньясына бихисап яңалыклар бирде.
    Укучыларыбыз белән “Космос – ул без” дип исемләнгән видеоролик карадык. Ул космонавтика үсешенең төп этапларын чагылдыра. Видеоролик документаль хроника кадрларына, космонавтларның очыш вакытында һәм Җиргә әйләнеп кайтканнан соң тавыш аудиоязмаларына нигезләнеп эшләнгән. Укучыларга Җирнең ясалма иярчене “Спутник – 1”, кешелек тарихында беренче тапкыр «Восток» космик кораблендә космоска очучы космонавт Юрий Гагарин, дөньяда беренче хатын-кыз – космонавт Валентина Терешкова, тарихта беренче ачык космоска чыккан кеше – Алексей Леонов, “Союз – 4” һәм “Союз – 5” корабльләре, Халыкара космик станция, “Мир” – орбиталь станцияләр турында мәгълүмат бирелде. Балаларга бик ошады. 

    "Мин татарча сөйләшәм" республикакүләм конкурс-акциясе кысаларында агымдагы бирем. 5нче санлы бирем буенча: спорт, фәннәр, фантастика, бизнес тематикаларыннан берсенә фильм әзерләү... 

    12 нче апрельдә Космонавтика көнен билгеләп үтәбез. 1961 нче елның 12 нче апрелендә, дөньяда беренче буларак, бортына кеше утырган “Восток” космик корабле җир тирәли орбитага чыгарылды. Бу кеше - очучы космонавт Юрий Алексеевич Гагарин. Гагаринның корабле, планетабыз тирәли орбита буенча 108 минутта тулы әйләнеш ясап, уңышлы рәвештә җиргә төште. Әлеге уңайдан мәктәбебездә бу көнгә багышланган күп кенә чаралар үткәрелә. Башлангыч класслар арасында “Галәм балалар күзлегеннән” дип исемләнгән рәсем конкурсы узды...

    "Мин татарча сөйләшәм" республикакүләм конкурс-акциясе кысаларында эшчәнлегебез дәвам итә. Конкурсның шартлары буенча тагын бер бирем (№4): мультфильм яки фәнни-популяр роликны тәрҗемә итеп татар телендә "сөйләштерү"... 

    Без бүген мәктәп күләмендә совет хәрби эшлеклесе, фортификатор, инженер гаскәрләре генерал-лейтенанты, хәрби фәннәр докторы, Советлар Берлеге Каһарманы Дмитрий Карбышев турында фильм карадык. Ул 1880 елның 14 (26) октябрендә Русия империясе Акмола өлкәсе Омск шәһәрендә туган. Милләте — керәшен татары. Әтисе Михаил Илья улы Карбышев (1829-1892) Себер кадет корпусын тәмамлаган, Кырым сугышында катнашкан һөнәри хәрби (себер казак старшинасы гаиләсеннән), Карасу тоз күлләре кече күзәтүчесе булып эшли. Әнисе Александра Ефим кызы Лузгина, Омск сәүдәгәре кызы. Абыйсы, Казан император университетының медицина факультеты студенты Владимир Михаил улы полиция күзәтүе астында булуы сәбәпле, Дмитрий Себер кадет корпусына «ирекле тыңлаучы» итеп кенә кабул ителә. 
    Карбышев илебезнең данын яклап, урыс – япон, беренче бөтендөнья, совет –фин, Бөек Ватан сугышларында катнашкан. Бөек Ватан сугышы вакытында әсирлеккә эләгә. 1945 елның 17 февральдән 18 февральгә каршы төндә, алман фашистлары генерал-лейтенантны башка йөзләгән әсир белән бергә, ишегалдына суыкка чыгарып бастыралар, өске киемнәрен салдырып алалар, гәүдәләре бозга әйләнеп, егылганчы, өсләренә салкын су сиптереп торалар. Җәсәден Маутхаузен үлем лагере мичендә яндыралар.
    Әлеге фильм аркылы, укучылар Карбышевның тормыш юлы, хезмәте, сугыштагы батырлыклары, бүләкләре, мактаулы исемнәре турында тулы белешмә алдылар. Бу фильм балаларда батырлык, зирәклек, патриотик сыйфатлары тәрбияли.

    Агымдагы уку елында без дә "Мин татарча сөйләшәм" республикакүләм конкурс-акциясендә катнашырга карар кылдык. Конкурсның шартлары чын мәгънәсендә кызыклы да, шул ук вакытта тырышлык та таләп итә. Әзерлек чорында командабыз белән килеп чыккан кызыклы моментлар видеоотчётлардан төшеп калса да күңелләрдә  хәтирәләр булып сакланачак. 

     Ә хәзергә сезгә дә тәкъдим итәбез... Бәйге шартлары буенча беренче бирем: дәүләт, халыкка хезмәт күрсәтү учреждениеләрендә "Туган тел көне" турында чыгышлар ясарга һәм фото яки видео белән эшчәнлекне күрсәтергә кирәк...

    Татнетны үстерү фонды, Татарстан китап нәшрияты, Арча муниципаль районы башкарма комитетының “Мәгариф идарәсе” муниципаль учреждениесе, Кушлавыч төп гомуми белем мәктәбе белән берлектә бөек татар шагыйре Г.Тукайның 133 еллыгына багышланган «Хезмәтем, көчем — милләтем өчен» девизы астында үткәрелүче III Россиякүләм татар телендәге «Китапнамә»ләр (ингл. booktrailer) бәйгесе үткәрә. 

    Бәйгедә өстәмә белем бирү учреждениеләре, мәктәпкәчә белем бирү учреждениеләре, төп һәм урта мәктәп, сәнгать һәм спорт мәктәпләре, махсус (коррекцион) мәктәп укытучылары, һәм аерым номинациядә китапханә хезмәткәрләре катнаша ала.

     Бәйгегә эшләр 6 юнәлеш буенча кабул ителә. 

    Бәйге турында социаль челтәрәрдә уртаклашсагыз бигрәк тә шәп!..

    Кушлавыч авылы турында сүз чыкса, күз алдына Габдулла Тукай килеп баса. Бөек шагыйрь белән горурланып сөйләгәндә Әнәс Галиев дигән шәхесне дә читләштереп калдырып булмый. Авылыбызның горурлыгы Тукай булса, икенче йолдызы - Әнәс Галиев.
    Шагыйрь һәм прозаик Әнәс Касыйм улы Галиев 1920 нче елның 3 нче апрелендә Татарстанның Арча районы Кушлавыч авылында мулла гаиләсендә туган. Әтисе Галиев Касыйм - Шимбер кешесе. Ул Кушлавычта 1901 нче елдан 1954 нче елга кадәр мулла булып торган. Әнисе Асия, Кушлавычтан инеш суы белән генә аерылып торган Иске Җөлби авылы мулласы Хәбибулла хәзрәт кызы. (Хәбибулла хәзрәт белән Г.Тукайның әтисе Мөхәммәтгариф Кышкар мәдрәсәсендә сабакташ булганнар)
    Җидееллык авыл мәктәбен тәмамлаганнан соң, 1936 -1939 нчы елларда Казан финанс-экономика техникумында махсус белем ала, аннары берникадәр вакыт Дөбьяз районы һәм Казандагы финанс органнарында инспектор булып эшли. 1940 нчы елны Кызыл Армия сафларына алына...

    Укучылар арасында "Иң матур сыерчык оясы" конкурсы игълан ителгән иде. Бик күп укучылар кемдер үзе, кемдер әтиләре белән тырышып сыерчык оялары ясадылар. Иң матур сыерчык оясы ясаучы укучылар билгеләнде. “Иң матур сыерчык оясы” номинациясендә Сабиров Ф., “Иң оригиналь сыерчык оясы" номинациясендә Мөбәрәков Д., “Иң уңайлы сыерчык оясы” номинациясендә Насыйров Р. җиңүчеләр булып танылды. Афәрин, егетләр!
    Сыерчыкларны, элекке кебек, оя ясап каршы алучылар саны сирәгәя бара. Әлеге форсаттан файдаланып сыерчык оялары ясау буенча киңәшләр бирәсе килә.
    Кошлар артык купшы “өй”ләрне яратып бетерми икән. Оялары 2-2,5 см калынлыктагы кипкән тактадан эшләнгән булса яхшы. Иң мөһиме: тактаның эчке ягы шомартылмаган булырга тиеш.
    Картон, фанер, пластмассадан кош оясы ясарга...

    Хөрмәтле әти-әниләр! Балагыз юлда яктырып күренсен өчен хәстәрен күрегез. Баланың киемендә яктылык кайтаргыч элементлар булырга тиеш. Исегездә тотыгыз – кара, соры киемдә кечкенә җәяүле транспорт йөртүчегә бөтенләй күренми, димәк аны таптату куркынычы бар. Юлларда сак булыйк! Саклык чараларын алдан күрик!.. Без дә бу проблемадан читтә калмыйбыз. Хәзерге вакытта балалар кышкы өс киемнәрен язгысына алыштырдылар. Һәрвакыт юл йөрү кагыйдәләре турында балаларның исләренә төшереп, киемнәрендә һәм сумкаларында яктылык кайтаргыч элементларның булуын барлап торабыз. 

    Статистика буенча җәяүлеләрне таптату – юл-транспорт вакыйгаларының иң киң таралган төре. Таптатуларның төп өлеше тәүлекнең караңгы вакытына туры килә, чөнки бу вакытта автомобиль йөртүче транспорт юлына чыккан кешеләрне...