Основная информация о школе  в соответствии с Федеральным законом "Об образовании Российской федерации" от 29.12.2012 №273-ФЗ,  с приказом Федеральной службы по надзору в сфере образования и науки от 29 мая 2014 г. N 785 "Об утверждении требований к структуре официального сайта образовательной организации в информационно-телекоммуникационной сети "Интернет" и формату представления на нем информации"

1.Информация о дате создания образовательного учреждения: Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение « Бюргановская  средняя общеобразовательная школа Буинского муниципального района Республики Татарстан» создано в 1837 году.

Филиал  муниципального бюджетного общеобразовательного учреждения  «Бюргановская средняя общеобразовательная школа Буинского  муниципального района Республики Татарстан» начального общего образования в деревне Чувашское Пимурзино Буинского района Республики Татарстан»» (далее - Филиал ОУ).создано в 2015г

2.  Учредителем Учреждения является Буинский муниципальный район Республики Татарстан, от имени и в интересах которого действует Исполнительный комитет Буинского муниципального района. Юридический (фактический) адрес Учредителя: Республика Татарстан, г. Буинск, ул. Жореса, д. 110 а

3.  Место нахождения образовательной организации: 422401 Республика Татарстан,Буинский район, с.Бюрганы , ул. Ленина,д 45

 Фактический адрес  филиала ОУ: 422453, Республика Татарстан, Буинский район,  деревня Чувашское Пимурзино, улица  Революционная, дом 20

4. Режим и график работы организации: организация образовательного процесса в школе регламентируется учебным планом, годовым календарным графиком, расписанием учебных и дополнительных занятий, расписанием звонков.

Регламентирование образовательного процесса. Учебный год в 1-9  классах делится на четыре четверти, в 10-11 классах – на два полугодия. Продолжительность каникул в течение учебного года составляет 30 календарных дней и регулируется ежегодно Календарным учебным графиком. Для обучающихся 1 класса устанавливаются дополнительные каникулы в феврале месяце (7 календарных дней).

Регламентирование образовательного процесса на неделю

Продолжительность учебной рабочей недели:

 5-ти дневная рабочая неделя в 1 классе;

 6-ти дневная рабочая неделя во 2 –11 классах.

Регламентирование образовательного процесса на день

Учебные занятия 1-11 классов проводятся в первую смену. Занятия дополнительного образования (кружки, секции), внеурочная деятельность осуществляется после окончания уроков во 2 половине дня.

 Начало занятий  в 8.30. Продолжительность урока:

1 класс: 

·  учебные занятия проводятся по 5-дневной учебной неделе и только в первую смену;

·  используется  "ступенчатый" режим обучения в первом полугодии

 в сентябре, октябре -  3 урока в день по 35 минут каждый, остальное время  заполняются целевыми прогулками, экскурсиями, физкультурными занятиями, развивающими играми. Чтобы выполнить задачу снятия статистического напряжения школьников, на четвертых уроках используется не классно-урочные, а иные нормы организации учебного процесса (в форме уроков-игр, уроков театрализации, уроков-экскурсий, уроков- импровизаций)

 в ноябре-декабре -  4 урока по 35 минут каждый;

 январь - май -  4 урока по 40 минут каждый;

· обучение проводится без балльного оценивания знаний обучающихся и домашних заданий;

 

          2-11  классы:

· учебные занятия проводятся по 6-дневной учебной неделе в первую смену во 2-9 классах, по 6-дневной рабочей неделе в первую смену в 10 – 11 классах.

· Продолжительность уроков  – 45 минут.

  5. Тел.: +7 (84374)49-3-49; еmail:  sch662@mail.ru   

 

История школы

История школы – это судьбы людей, вышедших из её стен. За вековую жизнь школы в различное время из её стен вышли люди, оставившие заметный след в истории нашей страны.

         В Поволжье бок о бок с русскими с незапамятных времен проживали многочисленные народности, имевшие свой язык, нравы, обычаи, религию. Общее отношение к ним было выражено «монаршеской волей» властно и недвусмысленно: христианство и русификация. В стремлении устроить русификацию инородцев Поволжья царизм игнорировал их самобытность, национальные традиции, религию, культуру. Родной язык «низших» племен ни в коей мере не мог служить средством их просвещения. Начиная с эпохи Ивана Грозного, в течение трех столетий, язык инородцев мог существовать лишь в быту, а духовное развитие носителей языка содержалось на уровне полудикого существования. 

А так как незнание русского языка лишало детей этих народов свои задатки, и развивать способности, их обучение чаще всего сводилось к механическому зазубриванию текстов, сведений, цифр. Многие горе - просветители проходили на этом основании к «научному выводу» о неспособности малых народов к образованию, о бесперспективности их просвещения.

Но все же при создании удельных ведомств в губерниях России было предусмотрено открытие при приказах училищ, для подготовки собственных кадров низшего сословия чиновников из государственных и удельных крестьян.

В 1832 году деревня Бюрганы была выбрана местом приказа удельного ведомства Буинского уезда Симбирской губернии. Этому располагало центральное расположение села на выбранной территории. Во вновь организованный Бюргановский приказ входили все Девятиселье, земли левобережья Свияги, и деревни бассейна реки Карла. Территория приказа составляла сто тысяч десятин земельных угодий.

Видный этнограф конца ХIX века, автор очерков «Тахаръял» Г.Т. Тимофеев ссылаясь на воспоминания альшеевских старожилов, отмечает, что в старину деревни Рунга, Альшихово, Тиньгаши считались девятисельскими. / Г. Т. Тимофеев. «Тахаръял». с. 44./

В своей биографии просветитель чувашского народа И. Я. Яковлев написал, что он родился 13 апреля 1848 года в деревне Кошки Новотимбаево Бюргановского приказа. / И. Я. Яковлев. Вспоминания. с. 243./ Эти и ряд других сведений подтверждают упомянутые выше территориальные границы Бюргановского приказа до крестьянской реформы 1861 года.

Удельный приказ был первичным звеном центрального управления удельными крестьянами, Земли ведомства были собственностью царской семьи. Августейшие по своему усмотрению распоряжались огромным состоянием /3,9 млн. десятин/. Земли вдоль среднего течения реки Свияги - помещики Ивашев, Энгельгард, Теренин, Гловинский, Аргамаков, Лаптев и другие получили в качестве царского дарования. Благодаря какой-то случайности земли Девятиселья, находившиеся рядом с помещичьими, не нашли новых хозяев. Только по этому наши дедушки и бабушки не узнали крепостничества.

В приказных деревнях создавались: административные здания (контора), возглавляемая главой, амбар хранения переходного семейного фонда (магазея), кстати, сохранилась от тех далеких времен, благодаря постоянному использованию по прямому назначению, фельдшерский пункт, базар, кабак и учебное заведение. Начальная грамотность среди удельных крестьян считалась обязательной. 

В училище набирали крестьян всего округа. Обучались простейшей грамоте: чистописанию, арифметике, Закону божьему, прививались навыки учета и основы делопроизводства. Но прежде, приучали детей общаться на русском языке. Для не знакомых с чужой речью чувашских, татарских, мордовских детей это было мучительным занятием.

Крестьяне не хотели отдавать своих детей в школу, боясь лишиться рабочих рук в семье. Находили сотни причин, откупались. А этим злоупотребляли местные старосты и старшины. По этой причине в училище оказывались беззащитные дети, сироты, нищие. Показательным в этом отношении является привлечение к учебе в удельное училище мальчика из деревни Коши-Новатимбаево Яковлева Ивана. Подношения Пахома Кирилова (опекуна) заведующему Бурундуковской школой А. И. Баратынскому были не учтены. За сироту Ивана больше некому было заступиться, и его прямо с поля забрали на учебу. 

Аналогичный случай приводит в своих мемуарах Д. П. Петров, чтобы не записали его мать в школу, семья дала старшине Сусанину взятку в сумме трех рублей.

Обучение в школе велось пятигодичным циклом на русском языке с первого же урока. Процесс обучения представлял печальную картину мучения, как для учащихся, так и для учителей. Первые совсем не понимали русский говор, а вторые не знали местных наречий. Поэтому на первых дети зазубривали учебный материал.

Представьте мысленно классное помещение удельного училища: ряд длинных, грубо сколоченных столов и скамеек, 30 - 40 детей, священник или дьяк, в углу бочка с водой, где хранятся березовые прутья и ведро гречихи или каленого гороха, для наказания непослушных и нарушителей дисциплины. Да, веселый всегда сторож - отставной солдат, приводящий наказание в исполнение. Обучение детей в училище при живых родителях считалось позором для них. О таких говорили «сав сын питне кесе ачине учильние лессе паче». Школу называли домом смерти. Так воспринималось местным крестьянством приказное просветительство.

Учащиеся терпели все унижения и тяготы школьной жизни, ради двукратного бесплатного питания и казенной одежды. Иноземные дети проживали в дома бюргановских крестьян. Из числа выпускников впоследствии получались казначеи, писари, пономари, церковные старосты, помощники землемеров, счетные работники.

В училище применялся Белл-ланкастерская система обучения, при котором старшие ученики вели занятия с младшими группами.

Управляющий Симбирской конторой удельного ведомства время от времени посещал удельные училища. К его приезду подметали деревенские улицы, разравнивали дороги, наводили порядок в школе.

Иван Юркин, сам обучавшийся в удельной школе, описывает как готовили детей к встрече с управляющим, напоминавшее салдофонскую муштру. Чаще всего это были слова, выкрикиваемые за один выдох «здравияжелаемвашепревосходительство!». По силе звучания поздравления делались выводы о состоянии учебного процесса.

Нам очень мало известно о первых выпускниках удельной Бюргановской школы, ибо дети без родства после школы легко теряли связи с малой родиной, иные обрусели или оседали за пределами Девятиселья. Лишь очень немногие выпускники оставили след в истории села и своего народа. Иметь, пусть даже низшую чиновничью работу среди поголовно не грамотного крестьянства предоставляло ряд льгот, дававшие возможность пренебрегать, а затем предать забвению родных, родную историю, родную культуру, родную землю.

Одним из первых выпускников, чье имя сохранилось, можно назвать Илью Бюргановского, впоследствии ставшего учителем математики в Симбирской школе, священником и принимавшим участие в составлении первого чувашского букваря. Использование названий деревень в фамилиях учеников тех лет (Бюргановский, Аксинский, Тайбинский, Эдермень и т. д.) подтверждает, что до поступления на учебу у них просто не было фамилий, так как крестьян Девятиселья пофамильно стали записывать во время пятой ревизской сказки 1795 года, и то без отчества. Выдумка новых фамилий, имевших экзотическое звучание, зависело от фантазии писарей и священнослужителей. Чаще всего основанием для фамилий служили уличные прозвища, родоплеменные и социальные отличия крестьян (Уйранов, Вунберов, Чашкин, Сурков, Землемеров, Урядников, Алфудор и т. п.), фамилии получали лишь крещенные, записанные в солдаты или на учебу.

Для большинства выпускников удельных училищ, полученные за пять лет учебы становились пределом учений, так как они не располагали детей к дальнейшему повышению образования. Лишь счастливцы окольными путями поступали духовные семинарии, единицы заканчивали Казанскую духовную академию. Бюргановцы: Иванов Иван Иванович (Весриан ачи), Арсений Иванов - составители «Указателя книг, брошюр, журнальных и газетных статей и заметок на русском языке о чувашах» изданного в Казани, Осип Григорьевич Романов,. Священник, окончивший Казанскую духовную академию еще в прошлом столетии, получили первые уроки грамотности в сельской школе.

Процесс обучения инородцев шел с трудом. Сопротивление (молчаливое) крестьян - язычников насильственной христианизации привело к переходу одной общины чуваш деревни Пимурзино в магометанство (современная деревня Тат. Пимурзино). Этот случай заставил миссионеров срочно открыть православный храм в деревне Пимурзино. Так как средств не было предусмотрено пришлось использовать средства и материалы, уже выделенные для строительства церкви в приказном селе, возведение которой игнорировалось язычниками. Было это 1840 году, а через три года начался массовый переход бюргановских крестьян в магометанство, это привело в замешательство и официальную власть. Священник несколько раз оскорбленный (его бросали в озеро за тушение жертвенного огня) бюргановцами, не захотел больше жить в Бюрганах и переехал в новый храм, позднее перевезли и училище в с. Пимурзино. 

На пустыре, между приказными домами и татарским селом выросли две новые улицы из домов, перевезенных из чувашской части (современные улицы М. Джалиля и Г. Тукая) и отдельная мечеть для иноверцев, которая располагалась южнее хозяйства Гафура Мансура, она была разобрана в начале 1960 года для строительства современного правления колхоза «Гигант». 

Так, в результате религиозных брожений в Бюрганах обосновались две мечети, а при них и мектебы. Муллы учили детей первоначальной грамотности, умению писать и читать на основе арабской графики, а чувашская часть лишилась и удельного училища. Было это после 1859 года, так как в переписи этого года в Бюрганах имелась только одна мечеть.

За прошедшие годы в сознании крестьян произошли определенные сдвиги. Они благосклонно стали, относится к просвещению. Не сопротивляясь, добровольно отдавали своих детей на обучение, так как возрос престиж ученых людей. Да и содержание и методы обучения были другими.

Это была система разработанная еще в начале 60-х годов профессором Казанского университета Николаем Ивановичем Ильминским. Эту систему применяли в Симбирской школе И. Я. Яковлев. Сущность, которого нашла отражение в правилах «о мерах к образованию населяющих Россию инородцев» высочайше утвержденных 26 марта 1870 года. Согласно этим правилам главное место отводилось религиозному воспитанию, первоначальное обучение допускалось на родном языке с одновременным изучением русского языка. 

До 1898 года дети окрестных деревень (кроме Альшеевских) обучались в Чув. Пимурзинской школе, а иные в Бурундуковском удельном училище.

В 1898 году в Бюрганах начала работу молодая выпускница Симбирской учительской школы Прасковья Петровна Петрова (в замужестве Измайлова). Церковно - приходская школа Министерства народного образования разместилась в наемном доме крестьянина Василия Нестерова. Обучение велось на чувашском языке, поэтому татарские дети были лишены получить образование.

Петрова - Изиайлова проработала в Бюрганах с 1 ноября 1898 года по июль 1934 года (данные из справки на право получения пенсии) и умерла в городе Буинске в 1966 году в возрасте 86 лет.

П. П. Петрова была очень старательной, не жалела для учащихся ни времени, и здоровья. Учились тогда в начальных классах четыре года, а принимали на учебу через год. Учительница была строгой, порой наказывала учащихся / Кондратьев Т. С./ но родители воспринимали эту строгость не как унизительное издевательство удельного училища, а как осознанная необходимость образования.

Специальное здание школы в Бюрганах появилось в 1905 году, когда в волостном селе была построена новая типовая школа, здание удельного училища (где в 1856 0 1860 г.г. учился Иван Яковлев) передали в село Бюрганы и возвели рядом с новой церковью. С появлением учебно- просветительского комплекса (церковь и школа) жажда знаний охватила широкие слои населения. На учащихся школы сельчане уже не смотрели как на белоручек удельного училища. Они после занятий помогали родителям по хозяйству, вели себя прилежно. Возрос авторитет учителя. Сельчане гордились своей учительницей, сумевшей привить любовь детям к знаниям. Многие учащиеся первого выпуска новой школы (1904 - 1905 учебный год) стали в последствии учителями (А. Петрова, Е. Семенова, А. Спиридонов и др.) Т. Горбунов после окончания Симбирской учительской школы, и гимназии поступил в университет, стал юристом, С. Юркин стал финансистом, М. Измайлов - священником.

Вот как описывает в своих воспоминаниях жизнь школы его бывший ученик А. В. Васильев «Во время моей учебы в начальной школе революция 1905 года находилась в разгаре. В бывшей Бурундуковской волости проживало несколько национальностей, но больше чувашей и русских. Почти все чувашское население волости и соседних деревень Симбирского уезда было охвачено революцией, особенно крупные селения. Основными пропагандистами революционных идей были учителя сельских школ. Они обычно собирали местных крестьян и вели с ними беседы на политические темы. Такие собрания нередко проводились и в нашей школе. Мы, школьники, часто оставались ночевать в школе и почти всегда присутствовали на подобных собраниях. Настроение народа передавалось и нам. В вечерние сумерки мы часто пели в школе "Смело, товарищи в ногу", "Варшавянку" и другие революционные песни, которые разучивала с нами учительница П. П. Измайлова.»

В те годы школа была центром распространения грамотности и передовых идей. 18 декабря 1918 года сельский сход граждан Бюрган по организации партячейки в селе собрался в помещении школы и протокол собрания вел муж учительницы А. Измайлов. Организовал собрание Григорий Хамитов. /Партархив УО,ф.1оп.1, л.34, лл61 -62/.

В 1919 году в Бюрганах открылась школа второй ступени. Первой заведующей была Анна Петровна Городецкая, окончившая Симбирскую женскую гимназию. Через год возглавил школу Александр Васильевич Васильев. Так как подобных школ поблизости не было, в ней обучались не только бюргановские дети. Поэтом дом священника А. Кондрашова и крестьянина В. Романова использовались как классные помещения. Почти все выпускники этой школы, особенно девушки, стали учителями.

За эти годы лишь единицы татар обучались в стенах этой школы, ограничиваясь занятиями при мектебах , при мечети. Лишь в 1930 году набирается первый класс из татарских детей для обучения на родном языке. Первым учителем был Сабирзян Шакуров.

В 1930 году на базе школы второй ступени была создана школа колхозной молодежи, опять собравшая детей всего Девятиселья. В эти годы было построено новое типовое здание школы, а из опустевших кулацких сомов укомплектовали другое здание, коридор которой на долгие годы стал клубом не селе. Здесь читались лекции, ставились спектакли, давались концерты.

Вспоминает А. А. Архипов: «В школе колхозной молодежи из-за большого количества учеников было по три параллельных класса по 30 учеников. Нас учили учителя , влюбленные в свое профессию. Николай Ильич Фомин (Тимерсе) организовал и установил первую радиостанцию в школе. Андрей Тимофеевич Тайбинский руководил струнным оркестром и хором учителей. Юрий Тихонович Поливцев, художник-самоучка писал декорации для спектаклей, красочно оформил классы. То же самое можно сказать и о других учителях. » если раньше выпускники бюргановской школы шли в основном в учителя, за последние годы разнообразился выбор профессий выпускников. Ряд выпускников стали знаменитыми людьми. М. В. Скворцов стал ведущим хирургом республики. Методика, для оперативного лечения варикозного расширения вен, разработанная кандидатом медицинских наук практикуется не только в нашей стране. Г. С. Карпов стал дипломатическим работником России.

В эти года школа становится культурно-воспитательным центром на селе, так как клуба в селе не было. В коридоре, превращенном в зрительный зал, вечерами собиралась сельская молодежь. Здесь читал свои сатирические куплеты на злободневные темы начинающий писатель Владимир Ухли, выступал местный острослов Александр Селиверстов, читал наизусть главы из поэмы "Нарспи" Илья Иванов. Участие в общественной жизни села становится неотъемлемой чертой жизни учителей. 

Страна так распорядилась судьбой выпускников ШКМ, что они после школы, сразу же попали на поля сражений Отечественной войны. Многие из них пали смертью храбрых. Из 45 офицеров - бюргановцев, участвовавших в Великой Отечественной войне 42 являются выпускниками школы колхозной молодежи. 

В 1939 году ШКМ была преобразована в среднюю школу, но война, обрушившаяся на нашу страну, решила и судьбу нашей школы. Лучшие учителя ушли на фронт. Из-за нехватки преподавателей и других причин школа стала семилетней. Не так просто было вести педагогическую работу в годы войны, когда рядом был фронт, а на территории Девятиселья велось строительство оборонительных сооружений, в здании церкви и одного корпуса развернулся детский дом, эвакуированных из Ленинграда сирот. Бюргановскую школу в годы войны возглавила бывшая выпускница школы Нина Филимоновна Ляукина. Чтобы помочь читателю яснее представить картину школьной жизни в те годы разрешите привести приказ №18 по Бюргановской школе от 5 ноября 1943 года.

«Для лучшего усвоения военной подготовки в 5 -7 классах школа разбивается на учебные подразделения (военизированные). Каждый класс является взводом, командирами взводов являются классные руководители. Школа является ротой. Командиром роты назначается военрук Вериялов Петр Димитрович. Создаются пять взводов: командир первого взвода - Салмина Е. Г., командир второго взвода - Карпова И. В., командир третьего - Кузнецова О. В., командир четвертого взвода - Горбунова Н. С., командир пятого взвода - Петрова А. Т. 

11. Для охраны военно - спортивного школьного имущества приказываю командиру роты Вериялову П. Д. назначить караул из учащихся 5 - 7 классов. Начальниками караулов являются командиры отделений.

111. Для очередности ведения караульной службы обязую военрука школы Вериялова П. Д составить расписание до 6 декабря 1943 года ». /орфография сохранена/.

В начале 50-х годов сливаются татарская национальная школа и Бюргановская семилетняя школа. Начальные классы татарской школы функционируют по-прежнему отдельно.

Статус средней школы был возвращен в 1964 году. К этому времени к имеющимся двум зданиям школы было построено каменное здание. (современный детсад «Солнышко»). 

Укреплению учебно-педагогической базы школы и укреплению школьной дисциплины в школе, улучшения качества обучения много сил отдавали Н. Г. Малышев и З. С. Абянов, возглавившие школу в эти годы.

С 1965 года появляются первые медалисты школы. Вот их имена: 

Анфиса Туркина - серебро,

Альфира Хайрулина - золото,

Рита Мужикова - золото,

Олег Сергеев - золото,

Искандер Гафуров - серебро,

Ильдар Хайрулин - золото,

Румия Сабирова - серебро,

Резеда Валитова - серебро,

Гульнара Латыпова - серебро,

Лариса Пазикова - серебро,

Ирина Михайлова - серебро,

Татьяна Пазикова - серебро,

Марина Сергеева - серебро,

Ленар Латыпов - серебро,

Флюзэ Хисамова - серебро,

Миляуша Валеева - серебро,

Владимир Сергеев - серебро,

Наташа Филиппова - серебро,

Лариса Чашкина - серебро,

Миляуша Хуснутдинова - серебро,

Ольга Корякина - золото,

Рамиль Валеев - золото,

Роман Малышев - золото,

Анастасия Иванова - серебро,

Ольга Малышева - серебро,

Альбина Михайлова - серебро

Луиза Шарафутдинова - золото

Ольга Хлынова - золото

Марина Осипова - серебро

Оксана Малышева - золото

Динара Гайнутдинова - золото

Эльвира Шарафутдинова - золото

Юлия Васиярова - серебро

Марина Кузьмина - серебро

В 1980 году произошло знаменитое событие в селе. Была построена на средства колхоза «Гигант» и сдано для учебы новое здание школы, отвечающее возросшим требованиям педагогики: 20 учебных кабинетов со спортивным и актовым залом, оборудованная мастерская, компьютерный класс.

В 1970 0 80-х годах в школе была внедрена кабинетная система обучения, коллектив учителей много работал по трудовому воспитанию учащихся. И совсем не случайно, лучшие мастера механизаторы нашего колхоза Н. Ярылкин, Н. Проворов, Н. Архипов, Л. Ярылкин, В. Харитонов и многие другие обучались механизаторскому делу в родной школе, ставшей филиалом Буинского СПТУ. Наставления учителей труда М. А. Сергеева, А. А. Архипова, В. П. Кузьмина стали для них путевкой в трудовую жизнь.

Бюргановская средняя школа зародилась в форме удельной школы с палочной системой со случайными учителями (в памяти старожилов остался отставной русский солдат, учительствовавший в Бюрганах в приказное время.). сегодняшняя школа оснащена современными учебно-наглядными пособиями и преподавателями, из 24 учителей, обучающих детей: 14 человек имеют высшее образование, учителя со средним образованием - 10, 3 учителя - методиста, а старших учителей - 7.

Становление и развитие школы шло трудно. В разные этапы истории страны школа воспринималась населением не однозначно (от ненависти до любви). Сегодня в Бюргановской средней школе реализуется право родителей на обучение и воспитание ребенка на его родном языке. Гуманистическая направленность, опора на народные традиции воспитания являются основными принципами, приобщающими подрастающее поколение к национальной культуре, традициям родного края, к эстетическим и нравственным, ориентированных на общечеловеческие ценности. 

Любая школа знаменита своими выпускниками.

Разрешите поименно назвать выпускников Бюргановской школы, достигших больших высот в избранной области, тем самым, прославив родную школу. Сбор сведений о выпускниках школы далеко не завершен и дальнейшие поиски продолжаются.

Илья Бюргановский - Учитель математики в Симбирской чувашской школе, принимавший участие в составлении первого чувашского букваря.

Арсений Иванов - Составитель «Указателя книг, брошюр, журнальных и газетных статей и заметок на русском языке о чувашах» Казань, 1907г.

Осип Романов - выпускник Казанской духовной академии, писатель, директор Тетюшской учительской семинарии.

Иван Юркин - первый профессиональный писатель из чувашей, историк и этнограф.

Михаил Евг. Измайлов - народный артист Чувашии, солист Чувашского академического хора.

Терентий Горбунов - окончил юридический факультет во Франции, сотрудник МИД России 

Дмитрий Петров - историк, писатель, публицист, политический деятель.

Степан Юркин - первый депутат Буинского уезда Совета от солдат Буинского гарнизона, банкир.

Степан Петров - организатор колхозного движения в Поволжье, банковский работник.

Семен Серебряков - патриот края, комиссар Красной Армии.

Н. А. Измайлов - контр адмирал ВМФ СССР

Михаил Скворцов - кандидат медицинских наук, ведущий хирург Республики Татарстан.

Михаил Измайлов - известный кларнетист, заслуженный работник ЧАССР, лауреат международного конкурса кларнетистов в Праге, солист Ленинградского симфонического оркестра, преподаватель Ленинградской консерватории.

Владимир Плешков - Ухли - писатель и драматург, заслуженный работник искусств Чувашии.

Адый Дяминов - собственный корреспондент «Сельской жизни».

Федор Сидоров - кандидат технических наук, специалист по космическим навигациям.

Нурислам Кадыров - Герой Социалистического Труда, депутат Верховного Совета СССР, бессменный председатель колхоза «Гигант» (25 лет).

Николай Лизуков - художник.

Константин Петров - кандидат филологических наук, писатель, декан факультета журналистики Казанского и Чувашского государственного университетов.

Роман Чесалкин - художник.

Александр Чашкин - заслуженный агроном Татарстана и России.

Назым Рафиков - совпартработник, пионер строительства автогиганта «Камаз».

Петр Мужиков - совпартработник.

Аркадий Макаров - зам командира по политчасти Северо-Кавказского военного округа.

Владимир Вериялов - народный академик Чувашии.

Анатолий Салмин - преподаватель военной академии им. М. В. Фрунзе, полковник.

Геннадий Пахомов - кандидат ветеринарных наук.

Владимир Юркин - начальник департамента по строительству города Москвы.

Иван Борисов - полковник в отставке, редактор газеты «На страже» Киевского военного округа.

Николай Пахомов - заслуженный ветеринарный врач Российской Федерации.



А сколько выпускников бюргановской школы рассеяны по всей России и за его пределами честные, прекрасные работники, надежные товарищи - жизненная позиция которых закладывалась здесь, в стенах этой школы.

Помня историю школы, гордясь ее выпускниками и учителями, старайтесь во всем быть похожими на лучших из них и высоко несите имя выпускника бюргановской школы.

Принято считать, что учителя учат, пока живы, и живут, пока учат. Опровергая это расхожее мнение, память о лучших учителях живет в народе. Их пример, как бы, служит эталоном профессионализма, для следующих поколений педагогов.

П.П.Измайлов, М.С.Нестеров, М.Н.Ляукин, М.А.Сергеев, А.Я.Куприянова, Н.С.Горбунова, Н.Ф.Физов, А.Х.Абянова, А.М.Сергеев.

Эти имна, через годы, осознанно, вспоминают не только выпускники, которые выбрали профессию педагога, но и односельчане. Разве есть другая оценка труду учителя, чем благодарная память народная?

Школа, наравне с семьей является фундаментом, на котором строится вся дальнейшая жизнь его выпускников. Школа - стартовая площадка для взлета в завтрашний день, руководителями полетов на которой являются директора школ.

Пока неизвестны имена первых заведующих бюргановсой школы, но есть надежда, что новое поколение краеведов восполнит этот пробел, а с 1898 года заведовали школой:

1898 - Прасковья Петровна Петрова - Измайлова

1919 - Анна Петровна Городецкая

1920 - Александр Васильевич Васильев

1924 - Алексеев Константин Алексеевич

1931 - Матвеев Федор Алексеевич

1933 - Емельянов Петр Иванович

1935 - Тайгина Анна Дмитриевна

1937 - Нестеров Матвей Сергеевич

1939 - Федотов Александр Васильевич

1940 - Сергеев Мефодий Антонович

1941 - Салмин Михаил Кириллович

1941 - Ляукина Нина Филимоновна

1945 - Меньшиков Степан Яковлевич

1953 - Кирюхин Александр Николаевич

1957 - Иванов Николай Иванович

1959 - Мужиков Владимир Николаевич

1965 - Малышев Николай Григорьевич

1967 - Сергеев Анатолий Мефодиевич

1968 - Иванова Вера Емельяновна

1970 - Абянов Сагит Саматович

1977 - Лотфуллин Камил Тагирович

1979 - Савельев Радик Петрович

1985 - Латыпов Исмагил Гафиятович

1990 - Малышев Николай Николаевич

1993 - Латыпова Роза Нурмиевна

2001 - Вериялова Марина Михайловна

2003 - Малышев Иван Анатольевич

2010 - Дяминова Ландыш Азатовна

2015 - Карпова Маргарита Петровна

2018 - Емельянов Андрей Иванович

Прогремела перестройка. Тянутся экономические реформы, меняется уклад жизни, но они не могут кардинально помешать раз и навсегда заведенному принципу школьного образования. Каждый день учебного года звенит в школе звонок. Жизнь продолжается.

Время, стремительное и сложное ставит перед школой все новые и новые задачи. Вам, сидящим сегодня за партами бюргановской школы предстоит жить и трудится в ХХI веке, повелевая техникой, которая сегодня считалась фантастической, претворять в жизнь такое, о котором мы можем только мечтать.

Пусть ориентиром в этом благородном деле станут знания, полученные в родной школе.

Мәктәп тарихы

 

     Мәктәп тарихы - аның стеналарыннан чыккан кешеләрнең язмышлары. Мәктәпнең гасырлык тормышы дәверендә төрле вакытларда аның стеналарыннан илебез тарихында сизелерлек эз калдырган кешеләр чыга.

     Идел буенда руслар белән янәшә, онытылмас чорлардан бирле үз телләре, гореф-гадәтләре, диннәре булган күп санлы халыклар яши. Хакимиятнең аларга гомуми карашы: христианлык һәм руслашу. Идел буе татарларының руслашуын оештырырга омтылуда патша аларның үзенчәлекләренә, милли гореф-гадәтләренә, диненә, мәдәниятенә игътибар итми. "Түбән" кабиләләрнең туган теле бервакытта да аларны агарту чарасы булып хезмәт итә алмый. Иван Грозный чорыннан башлап, өч йөз ел дәвамында рус телле булмаган халыкның теле көнкүрештә генә яши ала иде, ә тел йөртүчеләрнең рухи үсеше ярты гасырлык яшәеш дәрәҗәсендә бар иде.

     Ә рус телен белмәү әлеге халыкларның балаларын үзләренең сәләтләрен үстерүдән мәхрүм иткәнлектән, аларны укыту еш кына текстларны, мәгълүматларны, саннарны механик рәвештә истә калдыруга кайтып кала. Күп кенә “хәсрәт-мәгърифәтчеләр” бу нигездә кече халыкларның мәгарифкә сәләтсезлеге, аларны агартуның киләчәге юклыгы турында «фәнни нәтиҗә» гә нигезләнәләр.

    Шулай да, Россия губерналарында аерым ведомстволар булдырганда, училищелар приказларында дәүләт һәм аерым крестьяннардан түрәләрнең үз кадрларын әзерләү өчен училищелар ачу каралган була.

  1832 елда Боерган авылы Сембер губернасы Буа өязе аерым ведомство боерыгы урыны итеп сайлана. Моңа авылның сайланган территориянең үзәгендә урнашуы күздә тотыла. Яңа оешкан Боерган Приказына тугыз авыл, Зөянең сул як ярлары җирләре һәм Карлы елгасы бассейны керә. Боерык территориясе йөз мең дисәтинә җир тәшкил иткән.

   ХІХ гасыр азагының күренекле этнографы, «Тахаръял» очерклары авторы Г.т. Тимофеев Әлши өлкәннәренең истәлекләренә таянып, Ырынгы, Алших, Теңкәши авыллары элек Тугызавылныкылар дип саналуын билгеләп үтә. / Г. Т.Тимофеев. "Тахаръял". 44./

   Чуаш халкының мәгърифәтчесе И.Я. Яковлев үзенең биографиясендә 1848 елның 13 апрелендә Боерган боерыгының Кошки Новотимбай авылында тууы турында яза. / И. Я. Яковлев. Хатирәләр. 243./ Бу һәм башка берничә мәгълүмат 1861 елгы крестьян реформасы алдыннан Боерган тәртибенең югарыда күрсәтелгән территориаль чикләрен раслый. Конкрет тәртип крестьяннарның үзәк идарәсендә төп бәйләнеш иде, бүлек җирләре патша гаиләсе милке була. Патша үз теләге белән зур байлык / 3,9 миллион дисәтинә / белән идарә итә.

 

   Зөя елгасының урта агымы буенча алпавытлар: Ивашев, Энгельгард, Теренин, Гловинский, Аргамаков, Лаптев һәм башкалар патша бүләге сыйфатында җир алалар. Алпавытлар янында булган тугыз авыл җире яңа хуҗалар тапмаган. Шул уңайдан гына безнең әби-бабайларыбыз крепостниклык нәрсә икәнен белмәгәннәр.

 

     Боерыклы авылларда район башлыгы җитәкләгән административ биналар (контора), күчмә гаилә фондын (кибет) саклау амбары, сүз уңаеннан, ул чорлардан сакланып калган, фельдшер пункты, базар, кабак һәм уку йорты. Башлангыч белем бирү аерым крестьяннар арасында мәҗбүри санала.

 

    Училищега бөтен округ крестьяннарын җыйганнар. Анда гади грамотага: язу, арифметика, Аллаһ кануннарын, исәпкә алу күнекмәләрен һәм эш башкару нигезләрен өйрәнәләр. Әмма иң элек балаларны рус телендә аралашырга өйрәтәләр. Ят сөйләм белән таныш булмаган чуаш, татар, мордва балалары өчен бу бик тә авыр шөгыль була.

Крестьяннар, гаиләдә эшче куллардан мәхрүм ителүдән куркып, балаларын мәктәпкә бирергә теләмиләр. Йөзләгән сәбәп табып, ришвәт биргәннәр. Ә моның белән җирле старосталар  файдаланган. Шул сәбәпле училищега яклаусыз  балалар, ятимнәр, хәерчеләр эләгә. Коши-Новотимбай авылыннан килгән малай Яковлев Иванны  училищега укырга алу бу яктан күрсәткеч булып тора. Яковлевның опекуны Кирилл Пахомовның  Борындык мәктәбе мөдире А.И. Баратынскийга биргән күчтәнәчләре исәпкә алынмаган. Ятим Иванның  башка яклаучысы булмаган, һәм аны кырдан ук укырга алып китәләр.

 

   Шундый ук очракны Д.П. Петров мемуарларында да китерә, аның әнисен мәктәпкә язмасыннар өчен, гаилә Сусанинга өч сум куләмендә ришвәт биргән.

 

    Мәктәптә укыту рус телендә биш еллык цикл белән беренче дәрестән үк алып барылган. Уку процессы укучылар өчен дә, укытучылар өчен дә җәфалануның аяныч картинасын тасвирлаган. Укучылар рус телен аңламаган, ә укытучылар  җирле сөйләмне белмәгән. Шуңа да беренче чиратта балалар уку-укыту материалын аңламыйча, яттан өйрәнгәннәр.

Аерым училищеның сыйныф бүлмәсен күз алдыгызга китерегез: берничә озын, тупас өстәл һәм эскәмия, 30-40 бала, рухани яки дьяк, почмакта, тыңламаган һәм тәртип бозучыларга җәза бирү өчен каен чыбыклары батырган сулы мичкә, карабодай яки кыздырылган борчак сакланган .Җәза бирүче - отставкадагы солдат.Ата-аналалары исән булган балаларга училищеда уку хурлык саналган.  Мәктәпне үлем йорты дип атаганнар. Шулай итеп җирле крестьяннар тарафыннан приказлы мәгърифәтчелек  шулай кабул ителгән.

 

   Укучылар ике тапкыр бушлай туклану һәм казна киемен кию өчен мәктәп тормышының бөтен авырлыкларын һәм түбәнсетүләрен сабырлык белән кабул иткәннәр. Читтән килгән балалар Боерган крестьяннары йортларында яшәгәннәр. Чыгарылыш сыйныф укучылары арасыннан соңыннан казначейлар, писарьлар, пономарьлар, чиркәү старосталары, землемерларның ярдәмчеләре, хисап хезмәткәрләре  чыккан.

Училищеда Белл-Ланкастер системасы кулланылган, анда өлкән укучылар кече төркемнәр белән дәресләр алып барганнар.

 

     Аерым ведомствоның Сембер конторасы идарәчесе вакыт-вакыт аерым училищеларга килгән. Аның килүенә авыл урамнарын себергәннәр, юлларны тигезләгәннәр, мәктәптә тәртип урнаштырганнар.

 

    Мәктәптә укыган Иван Юркин, балаларны идарәче белән очрашуга  әзерләүләрен, салдофон муштрасын хәтерләтә иде дип сурәтли.Бу - «Здравияжелаемвашепревосходительство!»дигән җөмләне бер сулышта әйтү булган. Котлауның яңгыравының көченә карап уку процессының торышы турында нәтиҗәләр ясалган.

 

Боерган мәктәбенең беренче чыгарылыш сыйныф укучылары турында мәгълүматлар бик аз,чөнки мәктәптән соң туган-тумачасыз балаларның  кече Ватаны белән элемтәсе эзелгән, кайберләре Тугызавылдан   читкә киткән. Мәктәпне тәмамлаучыларның бик азлары гына авыл һәм үз халкы тарихында эз калдырган.

    Исеме сакланып калган беренче чыгарылышларның берсе-Сембер мәктәбендә математика укытучысы, рухани һәм беренче чуаш әлифбасы төзүдә катнашкан Илья Бюргановскийны атап була. Ул елларда укучыларның (Бюргановский, Аксинский, Тайбинский, Эдермень һ.б.) фамилияләрендә авыл исемнәрен куллану аларның укуга кергәнче фамилияләре булмавын исбатлый. Тугызавыл крестьяннарының фамилияләрен 1795 елда гына яза башлыйлар,анда да  аталарының исеменнән башка гына . Экзотик яңгыраш алган яңа фамилияләр уйлап табу язучыларның һәм руханиларның фантазиясенә бәйле булган. Еш кына урам атамалары, крестьяннарның (Уйранов, Вунберов, Чашкин, Сурков, Землемеров, Урядников, Алфудор һ.б.) фамилияләрне солдатларга яки укуга язылганнары гына алган.

 

    Училищеларны тәмамлаучыларның күпчелеге өчен, биш ел уку  укуларның чиге булган, чөнки алар балаларны алга таба белем дәрәҗәсен күтәрүгә этәрмәгән. Бары тик бәхетле кешеләр генә рухи семинарияләргә укырга кергән, берәмлекләр Казан рухи академияне тәмамлаган. Боерганлылар: Иванов Иван Иванович (Весриан ачи), Арсений Иванов - Казанда нәшер ителгән “Чуашлар турында китап, брошюралар, журнал һәм газета мәкаләләре һәм язмалар " ын төзүчеләр, Осип Григорьевич Романов). Казан рухи академиясен узган гасырда ук тәмамлаган рухани авыл мәктәбендә  беренче дәресләр алган.

Чит кешеләрне укыту бик авыр барган. Крестьян - мәҗүсиләрнең көчләп христиан диненә каршы торуы (сүзсез) Биморза авылы (хәзерге Татар Биморзасы авылы) чуашларның бер общинасын магометанлыкка күчүгә китерә. Бу очрак миссионерларны тиз арада Биморза авылында православие храмын ачарга мәҗбүр иткән.  Бу 1840 елда була, ә өч елдан соң Боерган крестьяннарының магометанлыкка күпләп күчүе башлана, бу исә рәсми хакимиятне дә уйландырырга мәҗбүр итә. Рухани берничә тапкыр мәсхәрәләнгәннән соң (аны корбаннар утын сүндергән өчен күлгә ташлыйлар), Боерганнарда яшәргә теләми һәм яңа гыйбадәтханәгә күчә, соңрак училиәены да Биморза авылына  күчерәләр.

 

  Буш урында боерыклы йортлар һәм татар авылы арасында чуваш өлешеннән күчерелгән йортлардан ике яңа урам(Хәзерге М.Җәлил һәм Г. Тукай урамнары)  һәм Гафуров Мансурның хуҗалыгының көньягыда мәчет барлыкка килә, ул 1960 ел башында «Гигант»колхозының  идарәсен төзү өчен сүтеп алына.

 

    Шулай итеп, дини ызгышлар нәтиҗәсендә, Боерганда ике мәчет, ә алар каршында мәктәпләр барлыкка килгән. Муллалар балаларны башта грамоталылыкка, гарәп графикасы нигезендә яза һәм укый белүгә өйрәткәннәр, ә чуаш өлеше училищедан да мәхрүм ителгән. Бу 1859 елдан соң була, чөнки  халык санын алу вакытында Боерганда бер генә мәчет була.

    Алдагы елларда крестьяннар аңында билгеле бер алга китеш була. Каршы килмичә, үз балаларын укытуга ирекле рәвештә бирәләр, чөнки галимнәрнең абруйлары арта. Әйе,укытуның эчтәлеге һәм укыту методлары үзгәрә.

 

    Бу система 60 нчы еллар башында ук Казан университеты профессоры Николай Иванович Ильминский тарафыннан эшләнә. Бу системаны Сембер мәктәбендә И.Я. Яковлев та куллана. Аның асылы 1870 елның 26 мартында расланган «Россиядә яшәүче  кешеләрен белем алуга карата чаралар турында» кагыйдәләрендә чагылыш таба. Әлеге кагыйдәләр нигезендә, дини тәрбия бирүгә төп урын бирелә, башлангыч белем бирү бер үк вакытта рус телен өйрәнү белән туган телдә алып барыла.

1898 елга кадәр тирә-як авыллардан (Әлшидән тыш) балалар Чуаш Биморзасы мәктәбендә белем ала, ә башкалар Борындык  училищесында.

 

1898 елда Боерганда Сембер укытучылар мәктәбен тәмамлаган Прасковья Петровна Петрова (Измайловта кияүдә) эшли башлый. Халык мәгарифе министрлыгының чиркәү-приход мәктәбе Крестьянин Василий Нестеровның ялланган йортында урнашкан була. Укыту чуваш телендә алып барыла, шуңа күрә татар балалары белем алудан мәхрүм ителә.

 

Петрова-Изиайлова Боерганда 1898 елның 1 ноябреннән алып 1934 елның июленә кадәр (пенсия алу хокукына белешмәләрдән алынган мәгълүматлар) эшли һәм 1966 елда Буа шәһәрендә 86 яшендә вафат була.

 

  П.П. Петрова бик тырыш була, укучылар өчен вакыт та, сәламәтлеген дә кызганмый. Ул вакытта башлангыч сыйныфларда дүрт ел укыйлар.          Укытучы кырыс иде, кайвакыт укучыларны җәзалады / / Кондратьев Т. С./ әмма ата-аналар бу катгыйлыкны аерым училищены кимсетү түгел, ә аңлы белем бирү кирәклеге итеп кабул иттеләр.

 

Боергандагы махсус мәктәп бинасы 1905 елда барлыкка килә, волостный авылында яңа  мәктәп,  училище бинасы (анда 1856 - 1860 елда Иван Яковлев укыган) Боерган авылына тапшырыла һәм яңа чиркәү янында торгызыла. Укыту - агарту комплексы (чиркәү һәм мәктәп) барлыкка килү белән белем сөрү халыкның киң катламнарын колачлый.  Дәресләрдән соң балалар әти-әниләренә хуҗалык эшләрендә булышалар, үзләрен тәртипле тоталар. Укытучының абруе арта. Авыл халкы балаларга белемгә мәхәббәт тәрбияли алган укытучысы белән горурлана. Яңа мәктәпнең беренче чыгарылышының (1904-1905 уку елы) күп кенә укучылары соңрак укытучылар (А.Петрова, Е. Семенова, А. Спиридонов һ. б.) Т. Горбунов Сембер укытучылар мәктәбен тәмамлаганнан соң, гимназиягә укырга керә, юрист була, С.Юркин финансист, М. Измайлов рухани була.

 

  Мәктәпнең элекке укучысы А. В. Васильев мәктәп еллары турында үзенең истәлекләрендә болай яза: “ 1905 елгы революция кызганнан-кыза бара. Элеккеге Борындык волостендә берничә милләт, әмма чувашлар һәм руслар күбрәк яши. Волостьның һәм Сембер өязенең күрше авылларының барлык чуаш халкы диярлек революция белән колачланган, бигрәк тә зур авыллар. Революцион идеяләрнең төп пропагандистлары авыл мәктәпләре укытучылары иде. Алар, гадәттә, җирле крестьяннарны җыялар һәм алар белән сәяси темаларга әңгәмәләр алып баралар. Мондый җыелышлар еш кына безнең мәктәптә дә үткәрелде. Без, укучылар, мәктәптә еш кына төн кунарга кала идек һәм мондый җыелышларда һәрвакыт диярлек катнаштык. Халык кәефе безгә дә күчте. Кичләрен без мәктәптә еш кына "Смело товарищи в ногу", "Варшавянка" һәм  укытучы П.П. Измайлова өйрәтгән башка революцион җырлар башкара идек.»

 

Ул елларда мәктәп грамоталылыкны һәм алдынгы идеяләрне тарату үзәге була. 1918 елның 18 декабрендә Боерган гражданнар җыены авылда партячейка оештыру буенча мәктәп бинасында җыела һәм җыелыш беркетмәсен укытучының ире А.Измайлов алып бара. Җыелышны Григорий Хәмитов оештыра. /УО,Ф.1оп.Лл61 -62/Л.34, лл61 -62/.

1919 елда Боерган авылында икенче дәрәҗә мәктәп ачыла. Беренче мөдир булып Сембер хатын-кызлар гимназиясен тәмамлаган Анна Петровна Городецкая була. Бер елдан мәктәпне Александр Васильевич Васильев җитәкли. Якын-тирәдә мондый мәктәпләр булмаганлыктан, анда Боерган балалары гына белем ала. Шуңа күрә рухани А.Кондрашов һәм крестьян В. Романов йорты сыйныф бүлмәләре буларак файдаланыла. Бу мәктәпне тәмамлаучыларның барысы да диярлек, бигрәк тә кызлар, укытучылар була.

     Бу еллар эчендә татарларның кайберләре  генә мәктәптә белем ала, мәчет каршындагы дәресләр белән генә чикләнә. 1930 елда гына татар балаларыннан туган телдә белем алу өчен беренче сыйныф җыела. Беренче укытучы Сабирҗан Шәкүров була.

 

1930 елда икенче дәрәҗә мәктәп базасында колхоз яшьләре мәктәбе оештырыла. Бу елларда мәктәпнең яңа типлаштырылган бинасы төзелде,ә бушаган йодрык сомаларыннан коридор озак еллар авылда клуб булды. Биредә лекцияләр укылды, спектакльләр куелды, концертлар бирелде.

         А. А. Архипов искә ала: "колхоз яшьләре мәктәбендә укучылар күп булу сәбәпле, 30ар параллель сыйныф булды. Безне үз һөнәрләренә гашыйк укытучылар укытты. Николай Ильич Фомин (Тимерсе) мәктәптә беренче радиостанция оештырды һәм урнаштырды. Андрей Тимофеевич Тайбинский кыллы оркестр һәм укытучылар хорын җитәкли. Юрий Тихонович Поливцев, үзбелемле - рәссам спектакльләр өчен декорацияләр язган, классларны матур итеп рәсмиләштергән. Башка укытучылар турында да шул ук хәл. "әгәр элек Боерган мәктәбен тәмамлаучылар, нигездә, укытучыларга барса, соңгы елларда чыгарылыш сыйныф укучыларының һөнәрләрен сайлау төрлеләндерелде. Кайбер чыгарылыш сыйныф укучылары танылган кешеләр булды. М. В.Скворцов республиканың әйдәүче хирургы булды. Медицина фәннәре кандидаты тарафыннан эшләнгән Вена варикозын оператив дәвалау өчен методика безнең илдә генә кулланылмый. Г. С.Карпов Россиянең дипломатик хезмәткәре була.

          Бу елларда мәктәп авылда мәдәни-тәрбия үзәгенә әверелә, чөнки авылда клуб юк иде. Тамашачылар залына әйләнгән коридорда кичләрен авыл яшьләре җыелды. Биредә көн кадагындагы темаларга сатирик куплетлар укыган язучы Владимир Ухли, җирле сүз остасы Александр Селиверстов чыгыш ясаган, "Нарспи" поэмасыннан өзекләрне Илья Иванов яттан сөйләгән. Авылның иҗтимагый тормышында катнашуы укытучылар тормышының аерылгысыз бер өлешенә әверелә.

 

      Ил чыгарылыш сыйныф укучыларының язмышы белән шулай эш иткән ки , хәтта алар мәктәптән соң ук Бөек Ватан сугышы кырларына эләккәннәр. Аларның күбесе батырларча һәлак булды. Бөек Ватан сугышында катнашкан 45 офицер - Боерган авылының 42се колхоз яшьләре мәктәбен тәмамлаучылар.

 

      1939 елда мәктәп урта мәктәп итеп үзгәртелә, ләкин безнең илгә килгән дәһшәтле сугыш безнең мәктәпнең язмышын да хәл итә. Иң яхшы укытучылар фронтка китте. Укытучылар җитмәү һәм башка сәбәпләр аркасында мәктәп җидееллык булды. Сугыш елларында, янәшәдә генә фронт булганда, тугыз йорт территориясендә оборона корылмалары төзелә, чиркәү һәм бер корпус бинасында Ленинград ятимнәреннән эвакуацияләнгән балалар йорты ачыла. Боерган мәктәбен сугыш елларында мәктәпне элеккеге мәктәпне тәмамлаган Нина Филимоновна Ляукина җитәкли. Укучыларга ул елларда мәктәп тормышы картинасын төгәлрәк күзалларга ярдәм итү өчен, 1943 елның 5 ноябрендә Боерган мәктәбе буенча 18 нче номерлы приказны китерергә рөхсәт итегез.

       «5 -7 сыйныфларда хәрби әзерлекне яхшырак үзләштерү өчен мәктәп уку бүлекчәләренә (хәрбиләштерелгән) бүленә. Һәр сыйныфта взвод, взвод командирлары булып сыйныф җитәкчеләре тора. Мәктәп рота булып тора. Рота командиры итеп хәрби Вериялов Петр Димитрович билгеләнә. Биш взвод төзелә: беренче взвод командиры-Салмина Е.Г., икенче взвод командиры - Карпова И.В., өченче взвод командиры - Кузнецова О. В., дүртенче взвод командиры - Горбунов Н.С. бишенче взвод командиры - Петрова А.Т.

     Хәрби-спорт мәктәп милкен саклау өчен рота командиры Вериялов П.Д. 5 - 7 сыйныф укучыларыннан каравыл билгеләргә кушам. Каравыл башлыклары-бүлекчә командирлары.

     Караул хезмәте чиратын алып бару өчен мәктәпнең хәрби комиссары Вериялов П.Д 1943 елның 6 декабренә кадәр расписаниене төзергә тиеш». /Фәрит Мөхәммәтшин: "Татарстан икътисады үсешендә тискәре тенденцияләр чагыла башлады"

     50 нче еллар башында татар милли мәктәбе һәм Боерган җидееллык мәктәбе берләшә. Татар мәктәбенең башлангыч сыйныфлары элеккечә аерым эшли.

      Урта мәктәп статусы 1964 елда кире кайтарыла. Бу вакытка мәктәпнең ике бинасы булуына карамастан таш бина салынган. (хэзерге вакытта «Кояшкай" балалар бакчасы).

 

      Бу елларда мәктәпне җитәкләгән Н.Г. Малышев һәм З. С. Абянов мәктәпнең укыту-педагогик базасын ныгыту һәм мәктәп дисциплинасын ныгыту, белем бирүнең сыйфатын яхшырту өчен күп көч куйдылар.

      1965 елдан башлап мәктәпнең беренче медалистлары барлыкка килә. Менә аларның исемнәре:

 

Анфиса Туркина-көмеш,

 

Альфира Хәйруллина-Алтын,

 

Рита Мужикова-алтын,

 

Олег Сергеев-алтын,

 

Искәндәр Гафуров-көмеш,

 

Илдар Хәйруллин-алтын,

 

Румия Сабирова-Көмеш,

 

Резедә Вәлитова-көмеш,

 

Гөлнара Латыйпова-көмеш,

 

Лариса Пазикова-көмеш,

 

Ирина Михайлова-көмеш,

 

Татьяна Пазикова-көмеш,

 

Марина Сергеева-көмеш,

 

Ленар Латыйпов-көмеш,

 

Флюзэ Хисамова-көмеш,

 

Миләүшә Вәлиева-көмеш,

 

Владимир Сергеев-көмеш,

 

Наташа Филиппова-көмеш,

 

Лариса Чашкина-көмеш,

 

Миләүшә Хөснетдинова-көмеш,

 

Ольга Корякина-алтын,

 

Рамил Вәлиев-алтын,

 

Роман Малышев-алтын,

 

Анастасия Иванова-көмеш,

 

Ольга Малышева-көмеш,

 

Альбина Михайлова-көмеш

Луиза Шәрәфетдинова-алтын

Ольга Хлынова-алтын

Марина Осипова-көмеш

Оксана Малышева-алтын

Динара Гайнетдинова-алтын

Эльвира Шәрәфетдинова-алтын

Юлия Васиярова-көмеш

Марина Кузьмина-көмеш

Вериялов Кирилл-алтын

Смирнова Надежда-алтын

     1980 елда авылда зур вакыйга була. «Гигант» колхозы акчасына яңа мәктәп төзелде һәм уку өчен педагогиканың югары таләпләренә җавап бирүче яңа бинасы тапшырылды: спорт һәм актлар залы булган 20 уку кабинеты, остаханә, җиһазландырылган компьютер классы.

     1970 – 80 нче елларда мәктәптә укыту кабинетлар системасы кертелә. Безнең колхозның иң яхшы механизаторлары Н. Ярылкин, Н. Проворов, Н. Архипов, Л.Ярылкин, в. Харитонов һ. б. лар Буа СПТУ филиалы булган туган мәктәбендә механизаторлык эшенә өйрәнделәр. Хезмәт укытучылары М.А. Сергеев, А. А. Архипов, В.П. Кузьминның киңәшләре алар өчен хезмәт тормышына юллама булды.

     Боерган урта мәктәбе очраклы укытучылар белән аерым мәктәп формасында барлыкка килгән (өлкәннәр хәтерендә , баштарак ,  укытучы булып рус солдатының укытуы истә калган.). Бүгенге мәктәп заманча укыту-күрсәтмә әсбаплар белән җиһазландырылган, 24 укытучының 23 се - югары белемле, 2 се – югары квалификацияле категориядә , 18 се – беренче квалификацияле категориядә.

     Мәктәпнең барлыкка килүе һәм үсеше авыр барды. Ил тарихының төрле этапларында мәктәп халык тарафыннан һичшиксез кабул ителмәгән (нәфрәттән мәхәббәткә кадәр). Бүген Боерган урта мәктәбендә ата-аналарның баланы ана телендә укыту һәм тәрбияләү хокукы тормышка ашырыла. Гуманистик юнәлеш, тәрбиянең халык традицияләренә таяныч булып үсеп килүче буынны туган якның милли мәдәниятенә, гореф-гадәтләренә, эстетик һәм әхлакый, гомумкешелек кыйммәтләренә юнәлдерүче төп принциплардан тора.

 

     Һәр мәктәп үзенең чыгарылыш сыйныф укучылары белән данлыклы.

 

     Боерган мәктәбен тәмамлап, зур биеклекләргә ирешеп, шул рәвешле, туган мәктәбен данлаучылар бик куп. Мәктәпне тәмамлаучылар турында мәгълүмат җыю әле тәмамланмаган һәм алга таба эзләү дәвам итә.

 

Илья Боргановский - Сембер чуваш мәктәбендә математика укытучысы, беренче чуваш әлифбасын төзүдә катнашкан.

 

Арсений Иванов - Чувашлар турында китаплар, брошюралар, журнал һәм газета мәкаләләр, язмалар, китаплар төзүче,  Казан, 1907 ел.

 

Осип Романов - Казан духовный академиясен тәмамлаган, язучы, Тәтеш укытучылар семинариясе директоры.

 

Иван Юркин - чувашлардан килгән беренче профессиональ язучы, тарихчы һәм этнограф.

 

Михаил Евг. Измайлов-Чувашстанның халык артисты, Чуваш академия хоры солисты.

 

Терентий Горбунов-Франциядә юридик факультетны тәмамлаган, Россия Тышкы эшләр министрлыгы хезмәткәре

 

Дмитрий Петров-тарихчы, язучы, публицист, сәясәт эшлеклесе.

 

Степан Юркин - Буа гарнизоны солдатларыннан Буа өязенең беренче депутаты, банкир.

Степан Петров-Идел буенда колхоз хәрәкәтен оештыручы, банк хезмәткәре.

 

Семен Серебряков-туган як патриоты, Кызыл Армия комиссары.

 

Н. А. Измайлов-СССР Хәрби-Диңгез Флоты контракты

 

Михаил Скворцов-медицина фәннәре кандидаты, Татарстан Республикасының әйдәүче хирургы.

 

Михаил Измайлов-танылган кларнетист, ТАССРның атказанган хезмәткәре, Прагада кларнетчылар Халыкара конкурсы лауреаты, Ленинград симфоник оркестры солисты, Ленинград консерваториясе укытучысы.

 

Владимир Плешков-Ухли-язучы һәм драматург, Чуашстанның атказанган сәнгать хезмәткәре.

 

Адый Дәминов - «авыл тормышы»ның үз корреспонденты.

 

Федор Сидоров-техник фәннәр кандидаты, космик навигацияләр буенча белгеч.

Нурислам Кадыйров-Социалистик Хезмәт герое, СССР Югары Советы депутаты, «Гигант» колхозының алыштыргысыз рәисе (25 ел).

 

Николай Лизуков-рәссам.

 

Константин Петров-филология фәннәре кандидаты, язучы, Казан һәм Чуваш дәүләт университетларының журналистика факультеты деканы.

 

Роман Чесалкин-рәссам.

 

Александр Чашкин-Татарстанның һәм Россиянең атказанган агрономы.

 

Назыйм Рәфыйков - «Камаз» автогигантын төзү буенча советпарт хезмәткәре, пионер.

 

Петр Мужиков-совпартнер.

Аркадий Макаров-Төньяк Кавказ хәрби округының политчасть буенча командир урынбасары.

 

Владимир Вериялов-Чувашстанның халык академигы.

 

Анатолий Салмин - М.В.Фрунзе исемендәге хәрби академия укытучысы., полковник.

 

Геннадий Пахомов-ветеринария фәннәре кандидаты.

 

Владимир Юркин-Мәскәү шәһәренең төзелеш департаменты башлыгы.

 

Иван Борисов-отставкадагы полковник, Киев хәрби округының «Сакта» газетасы мөхәррире.

 

Николай Пахомов - Россия Федерациясенең атказанган ветеринария табибы.

      Ә Боерган мәктәбен тәмамлаган күпме кеше бөтен Россия буенча һәм аннан читтә намуслы, яхшы хезмәткәрләр, ышанычлы иптәшләр - тормышларына, бу мәктәптә нигез салынган.

     Мәктәп тарихын истә тотып, аны тәмамлаучылар һәм укытучылар белән горурланып, аларның иң яхшыларына охшаш булырга тырышыгыз һәм Боерган мәктәбен тәмамлаучы югары исемен йөртегез.

     Укытучылар исән чакта укыталар, яшиләр дә, өйрәтәләр дә. Иң яхшы укытучылар турындагы хәтер халыкта яши. Аларның үрнәге, ничек кенә булмасын, педагогларның алдагы буыннары өчен һөнәри осталыклары эталоны булып тора.
П.П.Измайлов, М.С.Нестеров, М.Н.Ляукин, М.А.Сергеев, А.Я.Куприянова, Н.С.Горбунова, Н.Ф.Физов, А.Х.Абянова, А.М.Сергеев.
    Бу исемнәрне, еллар узгач, аңлап, педагог һөнәрен сайлаган чыгарылыш сыйныф укучылары гына түгел, авылдашлары да искә ала. Укытучы хезмәтенә халык хәтереннән башка бәя бармы?

    Мәктәп, гаиләсе белән беррәттән, аны тәмамлаучыларның бөтен тормышы төзелә торган нигез булып тора. Мәктәп-иртәгәсе көнгә очып китү өчен старт мәйданчыгы, мәктәп директорлары бу очышларның җитәкчеләре.

       Әлегә Боерган мәктәбенең беренче мөдирләренең исемнәре билгеле түгел, әмма туган якны өйрәнүчеләрнең яңа буыны әлеге бушлыкны тулыландырыр дигән өмет бар, ә 1898 елдан мәктәп белән җитәкчелек итәләр::

1898 - Прасковья Петровна Петрова - Измайлова

1919 - Анна Петровна Городецкая

1920 - Александр Васильевич Васильев

1924 - Алексеев Константин Алексеевич

1931 - Матвеев Федор Алексеевич

1933 - Емельянов Петр Иванович

1935 - Тайгина Анна Дмитриевна

1937 - Нестеров Матвей Сергеевич

1939 - Федотов Александр Васильевич

1940 - Сергеев Мефодий Антонович

1941 - Салмин Михаил Кириллович

1941 - Ляукина Нина Филимоновна

1945 - Меньшиков Степан Яковлевич

1953 - Кирюхин Александр Николаевич

1957 - Иванов Николай Иванович

1959 - Мужиков Владимир Николаевич

1965 - Малышев Николай Григорьевич

1967 - Сергеев Анатолий Мефодиевич

1968 - Иванова Вера Емельяновна

1970 - Абянов Сагит Саматович

1977 - Лотфуллин Камил Тагирович

1979 - Савельев Радик Петрович

1985 - Латыпов Исмагил Гафиятович

1990 - Малышев Николай Николаевич

1993 - Латыпова Роза Нурмиевна

2001 - Вериялова Марина Михайловна

2003 - Малышев Иван Анатольевич

2010 - Дяминова Ландыш Азатовна

2015 – Карпова Маргарита Петровна

2019- Емельянов Андрей Иванович
 

Үзгәртеп кору гөрләде. Икътисади реформалар сузыла, тормыш рәвеше үзгәрә, әмма алар бер тапкыр да мәктәптә биреләчәк  белеменең куелган принципына комачаулый алмый. Уку елының һәр көнендә мәктәптә кыңгырау чыңлый. Тормыш дәвам итә.

       Вакыт, тиз һәм катлаулы, мәктәп алдына яңадан бурычлар куя. Бүгенге көндә Боерган мәктәбе парталары артында утыручы сезгә XXI гасырда яшәргә һәм хезмәт куярга туры киләчәк, бүген фантастик саналган техника белән хыялланырга гына мөмкин булганны тормышка ашырырга кушачаксыз.

         Бу изге эштә туган мәктәбебездә алган белемнәр ориентир булсын иде.